سلامت نیوز:سالمندان جماعت سرد و گرم چشیده و زحمتکش دیروز جامعه هستند که عمری موی خود را در کوران سختی و آسایش زندگی سپید کرده‌اند و حالا با رسیدن به این دوران، انتظار تأمین نیازهای مادی، معنوی و تکریم از سوی خانواده، جامعه و کارگزاران را دارند.

به گزارش   سلامت نیوز به نقل از فارس، پشت پنجره نشسته است و نسیم عصرگاهی، چهره چین و چروک خورده‌ آقای پرویزی را می‌نوازد و استکان چای در دست، غرق مطالعه روزنامه شده است. خبرها را با عینک ته استکانی خود با وسواس خاصی می‌خواند و انگار روزنامه خوانی عصرگاهی بعد از خواب نیمروزی، تنها تفریح روزانه اوست!
همسرش روی کاناپه مشغول تماشای تلویزیون است و گهگاهی پیرمرد خانه را متوجه برخی صحنه‌های جالب سریال پخش شده می‌کند.
در همین اثنا، تلفن خانه زنگ می‌خورد و پشت گوشی صدای نوه کوچک شان فاطمه،  به گوش می‌رسد که با لحن کودکانه‌اش می‌گوید: «مامان بزرگ! ما می‌خواهیم بیاییم خانه شما»
مادر بزرگ که از صدای نوه خود به وجد آمده پاسخ می‌دهد: بفرمایید عزیزم! در ادامه مریم دختر آقای پرویزی خوش و بشی با مادر می‌کند و اندکی بعد، مکالمه مادر و دختر پایان می‌گیرد. 


معصومه خانم گوشی را که قطع می‌کند، همسرش را که غرق خواندن روزنامه است با لحنی بلند خطاب می‌کند و می‌گوید: «بلند شو برو خرید!» امشب مریم با بچه‌هایش می‌آیند اینجا!
پیرمرد ابرویی بالا می‌اندازد و می‌گوید: خانم! هرچی می‌خواهی یکدفعه بگو که حال چند بار رفتن برای خرید را ندارم و خلاصه با برگه یادداشتی به دست، عصا زنان روانه  بازار می‌شود...
بله ! این  روایتی کوتاه از حال و روز بسیاری از سالمندان امروز جامعه است که پس از سالها کار و تلاش دوران بازنشستگی خود را می‌گذرانند و دیگر فعالیت اقتصادی ندارند و با حقوق بازنشستگی گذران زندگی می‌کنند و تنها امید و دلگرمی‌شان، بچه‌ها و نوه و نتیجه شان است.
امروز اول اکتبر و برابر با 9 مهرماه، روز جهانی «سالمند» نام گذاری شده است.
دوران پس از 60  سالگی را آغاز دوران سالمندی برمی‌شمارند؛ دورانی که به اعتقاد جامعه شناسان این مرحله از عمر، دوران سوم زندگی است. در چنین دورانی همان زن یا  مردی که خود را زمانی صاحب قدرت و نفوذ می‌دانست، به یکباره خود را تنها و بدون قدرت می‌یابد و این ناراحتی گاهی به حوادثی نامناسب می‌انجامد و موجب ناراحتی روانی سالمند می‌شود.

*ویژگی‌های دوران سالمندی 
دوران سالمندی دارای ویژگی‌های جسمی، اجتماعی و روانی است که برخی از مهترین آنها عبارتند از: «کاهش نسبی قوای جسمی»؛به طوری که با بالا رفتن سن، نیروهای جسمی فرد به نسبت رو به کاهش می‌گذارد.
 «بازنشستگی» و دور شدن از موقعیت‌های شغلی گذشته است که کاهش مسئولیت‌های مرتبط با شغل و در نتیجه کاهش ارتباطات اجتماعی فرد را به همراه دارد.
«تنهایی یا احساس تنهایی» به خصوص در مواردی که شخص شاهد از دست دادن یکی از دوستان، بستگان و هم سن و سالان و افراد همدوره خویش است، از ویژگی‌های دیگر این دوران است؛ لذا هر روز بیش از پیش احساس تنهایی به فرد دست می‌دهد.


البته پذیرش شرایط دوره سالمندی در بین افراد مختلف و با فرهنگ‌های گوناگون متفاوت است؛ برخی به مرور از مشارکت در زندگی اجتماعی کناره می‌گیرند و در مقابل، جامعه نیز آنها را به کنار می‌زند؛ به طوری که ممکن است دچار نوعی احساس بیهودگی و افسردگی شوند.
برخی نیز با نقش‌های جدیدی که مطابق با وضعیت آنهاست، این دوره را به دوره‌ای نسبتاً فعال و رضایت بخش بدل می‌سازند.
دوران سالخوردگی و افراد سالخورده را می‌توان این طور تقسیم بندی کرد: سالخوردگانی که  امکانات به اندازه کافی دارند و مایلند به استراحت بپردازند.
سالخوردگانی که به علت احتیاج به درآمد، به کار خود ادامه می‌دهند یا حداقل اگر کاری باشد ، مایلند ادامه دهند.

سالخوردگانی که  امکانات مالی دارند اما چون نمی‌خواهند «از کار افتاده» محسوب شوند، مایلند کار کنند و در نهایت سالخوردگان از کار افتاده و بیمارها .
علیرضا رئیسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به وضعیت سالمندی در کشور، اظهار داشت: طی 3 تا 4 دهه گذشته امید به زندگی از 50 سال به بیش از 70 سال رسیده است و اکنون امید به زندگی در مردان 60 تا 64 ساله 21.4 درصد و در زنان 23.4 درصد است؛ یعنی انتظار چنین افرادی در بازه سنی ذکرشده این است که 20 سال بیشتر عمر کنند؛ ضمن اینکه اکنون تعداد افراد بیش از 65 سال بیشتر شده است.

*10 درصد جمعیت کشور سالمند هستند
معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به آمارهای استخراج شده از سرشماری سال 95 بیان داشت: 9.28 درصد جمعیت کشور سالمند هستند که اکنون این میزان به 10 درصد رسیده است و این افراد بیش از 60 سال دارند؛ ضمن اینکه تا حدود 28 سال آینده میزان جمعیت سالمند کشور به 30 درصد خواهد رسید؛ یعنی از هر 3 نفر یک نفر سالمند شده و جمعیت کشور به سمت سالمندی می‌رود.

*بیشترین سالمند در گیلان/ کمترین سالمند در سیستان و بلوچستان
رئیسی افزود: بیشترین سهم سالمندی در کشور مربوط به استان گیلان و کمترین سهم سالمندی مربوط به سیستان و بلوچستان است، ضمن اینکه استان‌های البرز و مازندران از نظر رشد پیر شدن جمعیت در صدر قرار داشته و کمترین رشد سالمندی نیز مربوط به استان گیلان است.
*تعداد زنان سالمند از مردان سالمند بیشتر است/12 درصد سالمندان نان آور خانواده هستند
وی یادآور شد: تعداد مردان سالمند به ازای هر 100 زن سالمند 97.6 درصد است؛ یعنی 2.4 درصد تعداد مردان سالمند از زنان سالمند کمتر هستند؛ ضمن اینکه نرخ مشارکت اقتصادی سالمندان یعنی افرادی که نان‌آور خانواده هستند، 12.2 درصد است.
بیشترین سهم سالمندی در کشور مربوط به استان گیلان و کمترین سهم سالمندی مربوط به سیستان و بلوچستان است
 
معاون بهداشت وزیر بهداشت اظهار داشت: 89 درصد مردان سالمند در ایران دارای همسر هستند و 44.7 درصد زنان نیز دارای همسر بوده؛ ضمن اینکه 26.5 درصد خانوارهای سالمند سرپرست تنها زندگی می‌کنند و بیش از نیمی از خانواده‌های زن سرپرست سالمند هستند.

*31 درصد سالمندان تحت پوشش بیمه تکمیلی
 
رئیسی با بیان اینکه 94 درصد سالمندان بیمه پایه دارند، گفت: 31.34 درصد سالمندان تحت پوشش بیمه تکمیلی هستند؛ ضمن اینکه نیاز سالمندان به بستری شدن دو برابر افراد عادی جامعه است.
وی با اشاره به نحوه گذران اوقات روزمره سالمندان، خاطرنشان کرد: سالمندان اوقات خود را به ترتیب صرف مراقبت شخصی، گذران وقت و بیکار بودن، کار در خانه، فعالیت‌های مذهبی، اجتماعی و داوطلبانه می‌کنند؛ ضمن اینکه 12 درصد سالمندان نیز دارای شغل هستند.
میزان شیوع فشار خون افراد بالای 60 سال 34.5 درصد است و 56.5 درصد سالمندان نیز فعالیت فیزیکی ناکافی دارند
 
معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به دلایل عمده مرگ و میر در سالمندان ابراز داشت: بالاترین علت مرگ و میر در افراد 60 تا 69 سال در مردان و زنان بیماری‌های قلبی، دیابت، کلیوی و سرطان‌هاست.
رئیسی با اشاره به اینکه میزان شیوع فشار خون افراد بالای 60 سال 34.5 درصد است، افزود: از این تعداد افراد دارای فشار خون کمتر از 40 درصد آنها تحت کنترل هستند، ضمن اینکه میزان شیوع دیابت در افراد بالای 60 سال حدود 11 درصد است در حالی که کمتر از 40 درصد این تعداد تحت کنترل هستند.
وی از شیوع 33 درصدی چربی خون در افراد بالای 60 سال خبر داد و گفت: 60 درصد این افراد خدمات دریافت می‌کنند؛ضمن اینکه 22 درصد سالمندان دچار چاقی بوده، 36 درصد اضافه وزن داشته و 4 درصد لاغر هستند.
معاون بهداشت وزیر بهداشت با بیان اینکه 56.5 درصد سالمندان فعالیت فیزیکی ناکافی دارند، گفت: 21 درصد سالمندان سابقه مصرف دخانیات داشته، ضمن اینکه 26 درصد سالمندان نیز در سال گذشته حداقل یک بار زمین خورده و دچار شکستگی شده‌اند.

*حدود 60 درصد سالمندان دارای مشکلات دهان و دندان 
رئیسی با اشاره به انجام مطالعات در سال 95، بیان داشت: حدود 60 درصد سالمندان دارای مشکلات دهان و دندان هستند؛ ضمن اینکه 40 درصد از سالمندان از عینک استفاده کرده و 82 درصد سالمندان نیز در این مطالعه ابراز داشتند که از زندگی خود رضایت دارند و 45 درصد سالمندان نیز دچار مشکلات خواب هستند.

*بیشتر سالمندان در ایران زن هستند
وی با بیان اینکه سالمندی کشور بیشتر زنانه است و تعداد زنان سالخورده سرپرست خانوار بیشتر است، گفت: سند ملی سالمندان نهم مهر ماه رونمایی می‌شود که این سند با همکاری وزارت بهداشت، وزارت رفاه، سازمان بهزیستی، شهرداری و... تهیه شده است.
معاون بهداشت وزیر بهداشت با اشاره به برنامه‌های وزارت بهداشت برای سالمندان ‌‌‌‌‌‌یادآور شد: 45 برنامه برای سالمندان تهیه و تدوین شده است که از جمله آنها ابلاغ بسته خدمت غیر پزشک سلامت سالمندان به دانشگاه‌ها، طراحی استانداردهای فضای فیزیکی مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستانی متناسب با سالمندان و طراحی 40 پودمان مجازی آموزشی سالمندی برای پزشک خانواده و نیز تشکیل کمیته‌های تغذیه، سلامت روان در حوزه‌های مختلف خدماتی است.
سالمندان جامعه چه زن یا مرد دارای نیازهای مختلفی هستند که باید توسط فرزندان و جامعه و متولیان و مسئولان حوزه های مختلف مورد توجه قرار گیرد. از جمله این نیازها، احتیاجات عاطفی، معیشتی،احتیاج به تفریح، شرکت در زندگی اجتماعی و امنیت است.
در کنار این نیازها، برخی احساسات مشترک سالمندان شامل احساس غم و اندوه به خاطر عدم توجه فرزندان و اطرافیان که عمری برای رفاه آنان تلاش کرده‌اند، احساس تنهایی به علت طرد شدن، یأس و ناامیدی و احساس بیهوده بودن و...را می‌توان برشمرد.
جدی ترین خطری که فرد سالمند را تهدید می‌کند، در انزوا قرار گرفتن او از سوی اطرافیان است. در این حالت شخص امکان ارتباط صمیمی و نزدیک با دیگران را از دست می‌دهد.
تنهایی موجب می‌گردد فرد سالمند به تدریج دچار مشکلات روانی شود، لذا درک احساسات و انتظارات سالمندان از اطرافیان و تصحیح ارتباط افراد خانواده با آنها در فرایند بهداشت روانی آنها بسیار مهم است.
 سالمندان به اندازه‌ای که دیگران به آنها  به عنوان پیر و از کار افتاده نگاه می‌کنند، خود را ضعیف و ناتوان احساس نمی‌کنند؛ چنانکه در یک خانواده گرم و مهربان اغلب سالمندان بسیار راحت، آرام، مقاوم و با نشاط روزگار می‌گذرانند؛ در نتیجه این افراد حوصله نگهداری نوه‌ها را با همه شیطنت‌هایشان دارند.
مسئله سالخوردگی جمعیت عمیقاً در اوضاع اجتماعی و اقتصادی  یک  منطقه  تأثیر می‌گذارد، که  نمونه بارز آن مسئله بازنشستگی و فراهم ساختن موجبات تأمین اجتماعی و تجهیزات مراکز درمانی است.
پیری جمعیت باعث می شود تا  دو مسئله اساسی  یعنی  تأمین رفاه اجتماعی و تهیه مسکن برای آنها مورد توجه قرار گیرد.


محمود ساعتچی، روان‌شناس در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما درباره «ویژگی‌های سالمندی»، اظهار داشت: بسیار طبیعی است وقتی سن ما بالا می رود تغییرات متفاوتی در ماه ایجاد می‌شود که برخی جسمی و برخی در ابعاد شناختی است.  
وی ادامه داد: از نظر روان‌شناختی حوصله و شادی کمتر می شود و به همین علت در مراقبت از افراد پیر باید همه این ابعاد مورد توجه قرار گیرد؛ البته جامعه  و خانواده فرد نیز نقش مهمی دارند.
این روان‌شناس یادآور شد: وقتی از نظر مالی فرد سالمند مشکلی نداشته و خیالش راحت باشد و نیز وقتی در خانواده و جامعه سالم زندگی کند، هم طول عمرش بیشتر شده و روحیه بهتری دارد و هم احساس شادمانی زیادتری می‌کند.
ساعتچی بیان داشت: اگر به جوامع مختلف نگاه کنید می بینید عوامل سلامت شخصی و جسمی، روان‌شناسی، خانواده بالنده و جامعه سالم از جمله عوامل تاثیرگذار در دوران سالمندی است.
وی با اشاره به نیازهای مختلف دوران سالمندی، خاطرنشان کرد: نیازهای جسمانی مانند غذای سالم و کافی در درجه اول قرار دارد اما نیازهای روان‌شناختی فرد نیز اهمیت خاص خود را دارد کسانی که به سن بالا می‌رسند و در خانواده ای زندگی می‌کند که مورد توجه و احترام کافی قرار دارند،معمولاً چنین افرادی عمر بیشتری دارند. 
اکثر دانشمندان معتقدند که پیر شدن با نوع محیطی که ما در آن زندگی می‌کنیم ( مثلاً هوای آلوده یا تمیز ) و همچنین به طرز زندگی ما ( مثلاً کمیت و کیفیت غذاها ، ورزش کردن و ... ) بستگی دارد.
برنامه ریزی صحیح  و استفاده  از وجود سالمندان و تجربیات آنها، هم تنهایی آنان را برطرف می‌کند، احساس هرز و پوچ بودن را در آنها از بین می‌برد و هم منبعی مفید و ارزشمند از معلومات و تجربیات را در اختیار جوانان نسل بعد قرار می‌دهد.
***
حامد برکاتی، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ما، درباره «طراحی سند ملی سالمندان»، اظهار داشت: سند ملی سالمندان با همکاری سازمان بهزیستی به عنوان متولی شورای ملی سالمندان، سازمان برنامه و بودجه  و وزارت بهداشت به عنوان متولیان دیگر این حوزه نوشته شده است. 
وی درباره «مهمترین شاخص‌های طراحی شده در سند ملی سالمندان»، گفت: در این سند در حوزه سلامت، حوزه‌های رفاه سالمندان، سلامت جسمی و روانی پوشش داده می‌شود؛ ضمن اینکه در حوزه رفاه نیز موضوعاتی همچون اشتغال، معیشت و حمایت‌هایی که باید از سالمندان صورت گیرد و در حوزه سازمان بهزیستی وزارت رفاه و سایر سازمان‌های حمایتی است، مورد توجه قرار می‌گیرد. 
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت، یادآور شد: توانمند کردن خانواده‌ها برای مراقبت از سالمندان یکی دیگر از برنامه‌هاست که در حال طراحی آن هستیم. 


برکاتی ادامه داد: وزارت بهداشت در حوزه‌های پیشگیری، بهداشت، غربالگری و درمان در این طرح مشارکت دارد.
 وی درباره «برنامه‌های دیگر وزارت بهداشت برای سالمندان»، خاطرنشان کرد: استانداردسازی ساختار فیزیکی بیمارستان‌ها را متناسب با سالمندان مورد توجه قرار می‌دهیم؛ ضمن اینکه در بحث پیشگیری نیز بسته‌های خدمتی را برای مراقبان سلامت،‌ بهورزان و پزشکان عمومی طراحی کرده‌ایم. 
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اشاره به سیستم ارجاع، یادآور شد: سیستم ارجاع سالمندان از سطح پیشگیری و غربالگری به سطح درمان در حال طراحی است.
به گزارش فارس، باید بدانیم سالمندی و درگیر شدن با عوارض و آسیب‌های جسمی و روحی آن، میهمان سفره عمرهمگان است و دیر یا زود نشانه‌های آن در چهره تک تک افراد نمایان می‌شود.آنچه درباره جامعه سالمندان کشور یعنی همان 10 درصد جمعیت، قابل توجه و امعان نظر است، ضرورت برنامه ریزی صحیح متولیان آنها، متناسب با اقتضائات جسمی، روانی سالمندان و توجه به فرهنگ بومی و محلی هر منطقه است؛اما مهمترین خواسته سالمندان جامعه حفظ شأن و مرتبت و احترام گذاشتن به آنهاست؛ اینکه مرد و زن سالمند احساس بیهوده بودن و به حاشیه رفتن نکرده و هنوز خود را در پیشانی خانواده دیده و احساس کند که مورد تکریم جامعه است.